Kurban Bayramı’nı kutluyoruz. Bayramlarda güzel şeyler yazmak gerek. Ne yazık ki, savaşın devam ettiği Irak ve Suriye’de siviller çok ağır bir bedel ödüyor. Bu yazıda bayramda kesilen kurbanlardan değil savaşın kurbanları sivillerden söz edeceğiz. Onlar için bayram yok. Bunu görmezlikten gelmemiz mümkün değil. Özellikle IŞİD’in sivillere, kadınlara, genç kızlara, çocuklara reva gördüklerine gözlerimizi yumamayız. BM, Irak’taki durumla ilgili bir rapor hazırladı. 2 Ekim’de açıklanan rapor görgü tanıklarından elde edilen bilgilere dayanıyor. Raporda uluslararası savaş hukuku ve uluslararası insan hakları hukukunun nasıl çiğnenmekte olduğu ortaya konuyor. Raporda aktarılanlara kısaca bakalım.
“Irak’taki silahlı çatışmada sivillerin korunması raporu” (Report on the Protection of Civilians in Armed Conflict in Iraq) 6 Temmuz-10 Eylül dönemini kapsıyor. Rapor, BM Irak Yardım Misyonu (UNAMI) ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Ofisi (OHCHR) tarafından hazırlandı. Daha önce 5 Haziran-5 Temmuz dönemini kapsayan benzeri bir rapor hazırlanmıştı. Rapor, IŞİD yönetimindeki bölgelerde sivillerin yaşamının korkunç resmini ortaya koyuyor. Raporda sadece IŞİD’in işlediği suçlara değil, Irak devlet güvenlik güçlerinin insan hakları ihlallerine de yer veriliyor.
BM raporuna göre Irak güvenlik güçleri ile IŞİD arasında devam etmekte olan çatışmalarda siviller çok büyük fatura ödüyor. İnsan haklarının kabaca ihlallerinde hızlı bir artış var. 2014 yılının ilk sekiz ayında Irak’ta 24,015 sivil hayatını kaybetti veya yaralandı. Rapora göre ölen ve yaralanan sivillerin sayısı çok daha fazla olabilir. Ağustos 2014 itibarıyla Irak’ta 1.8 milyon insan göçmen konumuna düştü. 1 milyon civarında göçmen IŞİD ve onunla bağlantılı örgütlerin kontrol ettiği bölgelerde bulunuyor. 800 bin göçmen ise Irak Kürdistanı bölgesinde. Sadece Musul’dan yarım milyon insan göç etti. Bu sivillerin korunması ve temel insani ihtiyaçlarının karşılanması önemli bir görev.
Rapora göre IŞİD ve onunla bağlantılı örgütler sistemli olarak uluslararası savaş hukukunu ve insan haklarını çiğniyorlar. Sivillere saldırılar, öldürme, kaçırma, tecavüz gibi suçlar işleniyor. Bu durumdan özellikle Türkmenler, Şabaklar, Hristiyanlar, Ezidiler, Kürtler, Şiiler ve diğer bazı etnik ve dini azınlıklar etkileniyor. IŞİD, esir aldığı askerleri ve devlet görevlilerini öldürüyor. Toplum liderleri, siyasi veya dini liderler, öğretmenler, gazeteciler, sağlık görevlileri hedef alınıyor. Toplu kurşuna dizmeler yapılıyor. BM raporuna göre IŞİD’in yaptıkları savaş suçu veya insanlığa karşı suç teşkil etmektedir. Belirli etnik ve dini gruplara karşı sistemli yok etme politikaları uygulanıyor. Bunun adı etnik temizlik. Raporda farklı etnik ve dini gruplara yapılanlar ayrı başlıklar altında aktarılıyor. Örneğin Şii Türkmenlere yapılan vahşet sıralanıyor. Hedef seçilen tüm gruplar bu vahşetten nasibini alıyor.
BM raporundan kadınlar ve çocuklarla ilgili çarpıcı birkaç örnek aktaralım. Ağustos ayında IŞİD militanları Maturat isimli Ezidi köyünü ele geçirdiler. Kadınları Musul’daki bir hapishaneye götürdüler. Yüzlerce kadın ve kız Telafer’de bir kale zındanına konuldu. Kadınlara, kızlara tecavüz edildi. Telafer’den Hristiyan veya Ezidi ailelerden150 bekar kız ve kadın Suriye’ye gönderildi. Bu kız ve kadınlar ya IŞİD militanlarına “hediye edildi” ya da seks kölesi olarak satıldı. İnancını değiştirmeyi kabul etmeyen kadınlar, çocuklar satılıyor. (Women and children who refused to convert were being allotted to ISIL fighters or were being trafficked … in markets in Mosul and to Raqqa in Syria.) Musul’un El Kuds bölgesinde kadınların satıldığı pazar kurulmuş. 13 yaşına kadar çocukların militan olarak IŞİD’e katılmaya zorlandıkları da raporda yer alıyor. 21. yüzyılda bunların yaşandığına inanmak zor olabilir ama bunlar gerçek. Irak ve Suriye’de bu korkunç olaylar şimdi yaşanıyor. Bir İngiliz rehinenin daha başı kesildi. Bunları bilmemiz lazım.
BM raporu, tüyler ürpertici. Uluslararası hukuka göre sivilleri korumak çatışan tüm tarafların görevidir. Ne yazık ki, Irak ve Suriye’de siviller savaşın kurbanları. İsrail’in Gazze saldırısında da siviller kurban olmuştu. BM ve uluslararası topluluk, sivillerin korunması ve temel ihtiyaçlarının karşılanması için elinden geleni yapmalıdır. TBMM, Irak ve Suriye tezkeresini onaylayarak bu terör örgütüne güçlü bir mesaj verdi. Türkiye, IŞİD’le mücadelenin içinde yer aldığını ortaya koydu. Önümüzde zor ve karmaşık bir dönem var. Gaddarlıkta ve şiddet uygulamakta hiçbir sınır tanımayan bu örgüte karşı mücadele devam ediyor. Bölgenin geleceği bu mücadelenin sonucuna bağlı. İnsan haklarını ve uluslararası hukuku çiğneyenlerin adalet önünde hesap vermeleri sağlanmalıdır. BM raporu bu konuda önemli bilgiler ve kanıtlar içermektedir.
Hepinizin Kurban Bayramı’nı candan kutlar, Ortadoğu’nun en kısa zamanda barışa kavuşmasını dileriz.
