Yunan halkı 25 Ocak’ta sandık başına giderek siyasi iradesini ortaya koyacak. Seçim sonuçlarının Yunan siyasi hayatında deprem etkisi yapması bekleniyor. Askeri cuntanın yıkıldığı 1974 yılından bu yana Yunanistan siyasetine Yeni Demokrasi Partisi ve PASOK damgasını vurmuştu. Halen bu iki parti koalisyon ortağı. Anketlere göre pazar günü yapılacak seçimlerde Yeni Demokrasi Partisi ikinci sırada yer alacak. PASOK ise büyük seçim yenilgisi yaşayacak. Ülkenin içine düştüğü trajik durum konusunda halkın geniş kesimleri bu iki partiyi suçluyor. Bu partilerin iktidarları döneminde ülke ekonomisi iflas etmişti. Yunan halkı politikacıların hataları nedeniyle çok ağır bir bedel ödedi ve daha uzun süre ödemeye devam edecek. Bu durumda halkın alternatifler araması çok doğal. Halkın ödediği bedeli hafifleteceğini vaad eden Syriza anketlerde önde görünüyor. Seçim sisteminin en fazla oy alan partiye sağladığı avantajlarla parlamentoda en büyük gruba sahip olması ve yeni hükümeti kurması bekleniyor. Geçmişte küçük olan bir partinin şimdi iktidara gelmesi önemli bir değişiklik olacak.
Yunanistan seçimleri sadece Yunan halkı için değil Avrupa Birliği için de çok önemli. Pazar akşamı seçim sonuçlarını AB yetkilileri, Euro bölgesi üyesi ülkeler nefeslerini tutarak izleyecekler. Dünyanın bir çok yerine yayılmış olan Yunan diasporası da seçimleri ve oluşacak yeni siyasi dengeleri yakından izleyecek. AB ve IMF’nin dayattığı kemer sıkma politikalarına halkın tepki göstermesi beklenmedik bir şey değil. Syriza gerçekten vaad ettiklerini hayata geçirebilir mi? Seçmenler “bir deneyelim” diyorlar. Kaybedecek bir şeyleri kalmadığı için Syriza’ya sarılma ihtiyacını hissediyorlar. Bu anlaşılır bir şey. Benzeri tepkiler ekonomik olarak zorda olan diğer AB ülkelerinde de yaşanabilir. Seçmenler demokratik haklarını kullanarak beğenmedikleri partileri cezalandırabilir, vaadlerini beğendikleri partileri mükafatlandırabilirler. Yunanistan’da mükafatlandırılacak olan parti belli ki Syriza olacak.
40 yaşındaki Syriza lideri Alexis Tsipras, sadece Yunanistan’ı değil, Avrupa Birliği’ni de değiştirebileceklerini söylüyor. Batı basını Syriza’yı aşırı sol veya radikal sol olarak tanımlıyor. Bunlar tartışmalı tanımlamalar. Syriza içerisinde farklı gruplar var. Radikal grupların da olduğu doğru ama iktidara gelirse parti liderliği sorumlu politikalar yürütme durumunda olacak. Parti içindeki farklı gruplar arasında denge sağlamak tabii kolay olmayacak. Tsipras’ın işi zor. Muhalefetteyken eleştirmek, vaad etmek kolaydır. İktidar sorumluluğunu yüklenmek farklı bir durumdur. Pragmatizmi, gerçekçiliği, siyasi uzlaşıları gerektirir. Syriza liderleri herhalde bunları biliyorlar. Syriza’yı öcü gibi göstermek yanlıştır. Halkın desteğini alırsa ülkeyi yönetmek ve politikalarını uygulamak hakkıdır. Başarılı olup olmayacağını bilmiyoruz.
Yunanistan’da hangi parti iktidara gelirse gelsin işi çok zordur. Ülkenin ekonomik sorunlarını çözmenin sihirli yolu yok. Yunanistan Gayri Safi Yurtiçi Hasılası yüzde 25 oranında daraldı. İşsizlik oranı çok yüksek. Dış borç yükü çok çok büyük. Samaras iktidarı döneminde ekonomik dengelerde bazı iyileşmeler sağlandı ama halkın beli büküldü. Bu nedenle Syriza halkın umudu haline geldi. Bu umudun denenmesi gerekiyor. Syriza halka ne vaad ediyor? Kemer sıkma politikalarının aksine kamu harcamalarını artırmayı vaad ediyor. Bu şekilde işsizliği azaltmayı amaçlıyor. Keynesçi bir yaklaşım. The Guardian’ın aktardığı gibi Syriza 500 Euro civarında olan asgari ücreti 750 Euro’ya çıkarmak, evsiz insanlara yardımcı olmak, sağlık sigortası olmayan insanlara sağlık hizmetleri sağlamak, çocuklara gıda yardımı vermek, bankalara olan özel borçların ödenmesinde borçlular lehine düzenlemeler yapmak, zenginlerden daha fazla vergi almak, Ortodoks Kilisesi’nin ayrıcalıklarını ortadan kaldırmak gibi çok çekici vaadler yapıyor. Tabii en önemli konu Yunanistan’ın dış borçları. Troyka’dan alınan bu kredilerin ve faizlerinin ödenmesi kolay olmayacak. IMF ve AB “Borç borçtur, ödeyeceksiniz” diyorlar. Syriza, borç yükünü ve ödenecek faizleri azaltma vaadinde bulunuyor. Bu amaçla Troyka ile pazarlık yapacaklarını söylüyorlar. Bu vaad halk için çok çekici. Hayata geçirilmesinin mümkün olup olmayacağını zaman gösterecek. Syriza, Euro’dan vazgeçmek istemediklerini söylüyor. Yunanistan’ın Euro’dan ayrılması artık Euro bölgesi için büyük tehlike oluşturmuyor. Demek ki, arada çok sert pazarlıklar olacak.
Ekonomik kriz nedeniyle AB ülkelerinde genelde aşırı sağın yükselişini izledik. Yunanistan’da sol bir parti yükselişte. Bu önemli bir fark. Tabii, Yunanistan’da çok güçlenen bir aşırı sağ da var. Pazar günü yapılacak seçimlerde Altın Şafak örgütünün ne kadar oy alacağı merak konusu. Bakalım üçüncü parti olacak mı? Konunun bu yönü de önemli.
Yunanistan siyasi yaşamı bir dönüm noktasına yaklaşıyor. Sonuçları izleyip değerlendireceğiz.
