Guardian gazetesi Londra Üniversitesi’ne bağlı King’s Koleji ile yaptığı ortak çalışma sonucu son üç yıl içinde Irak ve Suriye’de cihadi örgütlerin saflarında 50 Britanya vatandaşının öldürüldüğünü belirledi.
Uluslararası Radikalleşme Çalışmaları Merkezi’nin araştırmasında sosyal medya verileri, alanda toplanan bilgiler ve militanlarla yapılan mülakatlardan yararlanıldı.
Öldüğü belirlenen 50 Britanya vatandaşının tümü erkek ve en az sekizi 20 yaşın altında. Elli kişinin yaş ortalaması da sadece 23. Ölen cihatçılardan en gencinin Brighton’dan 16 yaşındaki Jaffar Deghayes olduğu, babasının verdiği bilgiye göre Jaffar’ın Halep yakınlarında El Kaide’nin Suriye kolu için savaşırken öldüğü kaydediliyor.
En yaşlıları ise Crawley’den 41 yaşındaki kamyon şöförü Waheed Majeed. Majeed’in Nusra Cephesi adına 2014 yılında Halep cezaevine bomba yüklü bir kamyonla girerek intihar eylemi gerçekleştirdiği öğrenilmiş. Araştırmayı yürüten ekibin lideri Shiraz Maher, ellerindeki verilerin Britanya vatandaşlarının bölgede yayılan savaşta ön saflarda yer aldığı ve rol oynadığı gerçeğinin inkar edilemeyeceğini söylüyor.
İLK KEZ 2013’TE
Cihatçı örgütlere katılıp öldüğü kayıtlara geçen ilk Britanyalı İbrahim Mazwagi. Mazwagi. 2013 yılında Suriye’deki iç savaşın başlamasından bir yılı aşkın bir süre sonra öldürülmüş.
Suriye’de güçlenen IŞİD’in halifelik ilanıyla 2014 yılında IŞİD’in çatışmaların çok ciddi bir şekilde Irak’a sıçradığını hatırlatan Guardian, IŞİD’in interneti de çok etkili bir şekilde kullanarak yabancı savaşçılar için bir çekim merkezi haline geldiğini yazıyor.
Guardian ve Kings Koleji araştırmasına göre son üç yılda bölgeye cihatçı örgütler bünyesinde savaşmak için bölgeye giden Britanyalıların sayısı 700’ü aşıyor. Ölen 50 kişi hakkında toplanan bilgiler de, bu kişilerin Britanya’nın dört bir yanından geldiklerini gösterse de, araştırma ekibinin lideri Maher, açıkça bazı kümeler ve bazı ortak davranış kalıpları tespit edilebildiğini söylüyor.
Araştırmanın elde ettiği verilere göre, cihatçı örgütler için savaşırken ölen Britanyalılar coğrafi veya etnik kökenlerine göre kümelendiğinde örneğin en az üç Somali kökenli, üç Brighton kentinden, 5 Portmouth kentinden gitmiş savaşçı olduğu dikkat çekiyor. Ayrıca çok sayıda cihatçının batı Londra’nın giderek büyüyen Arapça konuşan toplumundan çıktıkları da belirlenmiş.
Maher, “Suriye’ye birlikte gidenlerin orada da genellikle birlikte savaştıkları görülüyor. Ölümleri incelediğinizde de bu açıkça ortaya çıkıyor. Bir kümeden biri öldüğü zaman, beraberindekilerden bazılarının da ölmesi çok sık rastlanan bir durum” diyor.
Portsmouth’dan giden beş kişiden Muhammed Mehdi Hassan ve Manunur Mohammed Roshid geçen yıl Kobani’de ölmüşler. Benzer bir durum Londra, Brighton ve Coventry’den giden gruplar için de geçerli.
TEK GİDENLER İNTİHAR GÖNÜLLÜSÜ OLUYOR
Buna karşılık Suriye’ye tek başına gidenler de var. Maher, “Suriye’ye tek başına ya da yakın arkadaşı olmayan birileriyle gidenler genellikle intihar bombacısı olmaya gönüllü oluyorlar” diyor.
Bölgeye savaşmaya gidip ölenlerin, savaş ortamında ortalama hayatta kalma süresi 12 ay 10 gün olarak hesaplanmış. Bazılarının ise zaten dönmeyi hiç düşünmedikleri anlaşılıyor. Kimlikleri saptanan 50 kişiden 7’si intihar eylemlerinde gönüllü olarak ölmüşler.
Araştırmanın ortaya çıkardığı muhtemel bağlantılar İngiltere istihbarat ve güvenlik örgütlerinin, daha önce İslamcı eylemlere katılıp gözaltına alınmış, tutuklanmış ya da mahkum olmuş, sabıkalı kişileri izlemekte kullandığı yöntemlerin etkili olup olmadığının da sorgulanmasına yol açıyor.
Örneğin Suriye’de ölen doğu Londralı Mohammed el Araj 2009 yılında İsrail büyükelçiliği önünde yapılan bir gösteride şiddet kullanmaktan mahkum olup 18 ay hapis yatmış. Crawley’den giden intihar bombacısı Maciid’in de İngiltere’de şu an yasaklanmış bulunan Muhacirun adlı İslamcı grubun üyesi olduğu söyleniyor.
EN ÇOK ÖLÜM SONBAHARDA
İngiltere’den gidip ölenlerin çoğunun bölgede IŞİD ya da Nusra cephesine katıldıkları anlaşılmış. En çok Britanyalı cihatçının öldüğü dönemlerden biri ise Suriye’de Kürtlerin denetimindeki Kobani’ye ve Irak’ın kuzeyine yönelik IŞİD saldırılarının yoğunlaştığı 2014 yılı Kasım ayı olmuş.
17 Britanyalı cihatçı Esad rejimi ya da Irak hükümetine bağlı güçlerle savaşta ölürken son ikibuçuk yıl içinde ölenlerin 4’ü İslamcı ya da isyancı diğer gruplarla çatışmalarda, 9’u ABD hava saldırılarında, 5’i de Kürtlerle savaşta öldürülmüş.
