Avrupa Birliği (AB) referandumunun yapıldığı 23 Haziran 2016’dan sonra İngiltere’de gıda fiyatları, belki de tarihinde hiç olmadığı kadar hızlı yükseldi. Buna en büyük neden olarak; referandumdan çıkan Brexit sonucu ve beraberinde dünyanın en güçlü para birimlerinden Sterlinin Euro ve dolar karşısındaki değer kaybı gösterildi. Haliyle, gıda ürünlerinin büyük kısmı Avrupa ülkelerinden gelen İngiltere için kaçınılmaz son da böylece başlamış oldu.
Referandumda “AB’den çıkalım” diyenler gıda fiyatlarının bu derece yükselmesi karşısında pişman oldu mu bilinmez, ancak İngiltere’de halkın uzun bir süre daha enflasyonla yaşayacağı gün gibi aşikar.
GIDA FİYATLARI NEDEN ARTIYOR?
Gıda fiyatlarının niye bu derece hızlı arttığını ve sektörün önümüzdeki dönemde hangi sorunlara gebe olduğunu, İngiltere’nin 24 saat açık ilk cash & cary işletmesi olan Holland Bazaar’ın Genel Direktörü Mert Uçar ile konuştuk. Karamsar bir tablo ortaya koyan Mert Uçar, gıda fiyatlarının daha da artacağını, piyasadaki belirsizliğin ise ekonomiyi iyice dara sokacağını ifade etti.
BREXIT SÜRECİ VE MEVSİMSEL ETKİLER…
Holland Bazaar Genel Direktörü Mert Uçar, Londra Gazeteye verdiği özel röportajda şu önemli hususların altını çizdi.
“Gıda ürünlerinde son dönemde yaşanan fiyat artışının iki sebebi var. Avrupa’nın en büyük gıda ithalatçısı olan İngiltere’nin para birimi Sterlinin Brexit sürecinde Euro karşısında devalüe olması, yani değer kaybetmesi birinci sebep… Özellikle Ağustos ayından sonra stok ve kontratların bitmesiyle birlikte süpermarketlere gelen yeni gıda ürünlerinin fiyatı ortalama yüzde 10-15 arttı. Bu, Sterlinin değer kaybetmesiyle ilgili. Diğer husus ise; ağır kış koşulları nedeniyle sebze arzının azalması… Özellikle İspanya kökenli sebzelerde mevsimsel etkilerden dolayı 1-2 ay daha fiyat artışı göreceğiz. Özetlersek; Brexit sürecinde gıda fiyatları ortalama yüzde 15-20 arttı. Ancak mevsim şartlarından dolayı yüzde 100’e varan artışlar da yaşandı.
“KISA VADEDE DAHA DA YÜKSELECEK”
Avrupa Birliği’nden resmen çıkıldığı zaman gıda fiyatları kısa vadede daha da artacak. Uzun vadede ise belki düzelebilir. Fakat İngiltere kendi gıda üretimini artırabilirse o zaman fiyatlar dengeye oturur. Kırmızı ette şu an için büyük bir sorun gözükmüyor. İngiltere bu alanda kendisi üretici olduğu gibi özellikle üçüncü dünya ülkelerinden de büyük oranda et ithalatı yapıyor.
Gıda fiyatlarını artıran diğer bir husus ise; lojistik maliyetler… Dünyada akaryakıt fiyatlarının artması, ithalatçı ülkelerin maliyetini otomatikman yükseltiyor. Gıdada ithalatçı bir ülke olan İngiltere bu olumsuzluğun faturasını da ödemek zorunda kalıyor.
TOPTANCILARI DA OLUMSUZ ETKİLİYOR
Gıda fiyatlarının bu derece artması gıda toptancıları olarak bizleri de olumsuz etkiliyor. Fiyatların artması talebi azaltıyor. Hammaddesi gıda olan başta restoranlar olmak üzere pek çok sektördeki işletme de sorun yaşıyor. Fiyatlarını yükseltmek zorunda oldukları için müşterileri azalıyor. Ekonomide yaşanan bir sıkıntı, zincirin halkaları gibi birçok sektörü olumsuz etkiliyor.
“BÜYÜK İŞGÜCÜ AÇIĞI YAŞANACAK”
Yapılan tahminlere göre; İngiltere’de gıda sektöründe çalışan insanların üçte biri AB vatandaşı. Bu insanlar Brexit ile birlikte ülkelerine geri gönderilirse veya yeni gelecek olanlar alınmazsa gıda sektörünün durumu ne olur? Belki ilk başlarda ülkede işsizlik azalır, ancak sonrasında ciddi bir işgücü açığı yaşanır. Çünkü bu insanlar hem çalışıyor, hem de tüketiyor. Yani birçok işletmenin müşterisi ve vergi veriyorlar. Dolayısıyla birkaç farklı negatif etkiden söz etmek gerekiyor.
Öte yandan; Londra dünyanın en büyük üçüncü, Avrupa’nın ise tek finans merkezi. Sermaye ve finans şirketlerinde çalışan yaklaşık 100 bin profesyonelin Brexit ile birlikte Avrupa’daki şirket merkezlerine geri döneceği konuşuluyor. Aileleriyle birlikte 300-400 bin kişilik bir nüfustan bahsediyoruz. Bunlar iyi gelirli ve tüketim yapan bir kesim. Avrupa Birliği’nden ayrılmanın Londra ve İngiltere için bu ve buna benzer yaratacağı pek çok ekonomik-toplumsal olumsuzluk olacak.
PİYASALAR BELİRSİZLİĞİ SEVMEZ
Brexit sürecinde İngiltere ekonomisi daralıyor, daha da daralabilir. Ancak Theresa May başkanlığındaki hükümet, Avrupa Birliği üyesi ülkeler dışından yeni ticari partnerler bulabilirse işte o zaman durum değişir ve ekonomik faaliyetler biraz daha canlanır. Piyasalar hiçbir zaman belirsizliği sevmez. Hükümet tarafından Avrupa Birliği’nden ayrılma takvimi net olarak açıklandığı zaman piyasalar büyük bir ihtimalle rahatlayacaktır. Fakat şu anda her şey muallak… Piyasalar, sektörler, şirketler ve iş insanları gelecekten umutlu olabilmek adına önlerini görmelidir.”
